Korte termijn effecten

Alcohol is een verslavende drug en brengt daarom flink wat risico's met zich mee. De hersenen ontwikkelen zich tot je eind twintig, begin dertig bent. Door vroeg te beginnen met het drinken van alcohol kan de ontwikkeling van de hersenen geremd worden.
We maken een onderscheid in directe effecten en lange termijn effecten. Op dit deel van de website worden de korte termijn effecten besproken.

Alcohol verstoort doorgave van prikkels

Net zoals andere drugs, beïnvloedt alcohol de werking van de hersenen. Veel van de alcohol die we drinken, gaat via het bloed naar de hersenen. Via de dunne darm komt alcohol in het bloed. Via de bloedbaan komt het in de hersenen. De hersenen zijn extra gevoelig voor alcohol, omdat dit orgaan veel bloed bevat. Alcohol werkt op verschillende manieren in op de hersenen. Ten eerste stimuleert alcohol een remmend systeem in de hersenen en remt alcohol een stimulerend systeem in de hersenen. Door deze dubbele remming resulteert het drinken van alcohol in minder hersenactiviteit. Zo zien we bij een relatief lage dosis al een verminderd reactievermogen. Dit kan bijvoorbeeld leiden tot ernstige verkeersongelukken.

Black-out

Als een kind (maar dit geldt ook voor een volwassene) te veel drinkt kan een black-out het gevolg zijn. Een black-out betekent dat gegevens uit het korte termijngeheugen niet worden doorgegeven aan het lange termijngeheugen. De persoon die gedronken heeft, weet dan niet meer wat er gebeurd is tijdens (een deel van) de periode waarin gedronken werd (Lemmers, 2001).

Alcoholvergiftiging

We spreken van een alcoholvergiftiging als iemand bewusteloos is geraakt van alcohol. Bij zeer hoge doses worden ook basale hersenfuncties uitgeschakeld en kan een levensbedreigende situatie optreden waarbij de hersenen niet meer op omgevingsprikkels reageren; een alcoholcoma. Bij volwassenen is deze grens bereikt bij een hoeveelheid vanaf vier à vijf promille (vanaf 20 glazen). Bij kinderen en jongeren is het alcoholgehalte in het bloed bij eenzelfde hoeveelheid alcohol over het algemeen veel hoger, omdat ze meestal een kleiner lichaam hebben. Bij hen kan de fatale grens daarom bij veel minder glazen worden bereikt (Van Dalen et al, 1998).

Binge-drinken

Binge-drinken, voor jongens vijf of meer glazen per 2 uur en voor meisjes vier glazen of meer per 2 uur, kan leiden tot geheugenproblemen met als mogelijk gevolg verminderde schoolprestaties. Ook kan binge-drinken leiden tot acuut nierfalen, hartaandoeningen en hersenbeschadigingen (Poppelier et al, 2002).

Ongelukken

Bij hogere doses wordt het vermogen om het eigen gedrag te reguleren slechter. Hierdoor kunnen jongeren losser worden in hun gedrag en misschien dingen doen die ze niet zouden durven of willen doen in nuchtere toestand. Denk hierbij aan ruzies en vernieling, maar ook op seksueel gebied kunnen jongeren verder gaan dan ze eigenlijk willen.

Drinkende jongeren vaker seksueel actief

Uit een onderzoek onder jongeren (13-19 jaar) bleek dat jongeren die alcohol hebben gedronken gemiddeld vaker al seksueel actief zijn dan niet-drinkende jongeren (Cooper et al., 1994). Mogelijke oorzaken zijn: meer durven door ontremming en risico's lager inschatten. Tevens krijgen meisjes en vrouwen meer zin in seks bij beperkte hoeveelheden alcohol (Van Dalen et al., 1998).

Drinkende jongeren: vaker onveilige seks

Jongeren die alcohol hebben gedronken, hebben vaker onveilige seks. Voor jongeren die dronken zijn, gaat dat niet op. Zij hebben juist minder vaak onveilige seks (Grunbaum et al., 2002; Sen, 2002).
Tevens hebben jongeren die op hun 13e het voorafgaande jaar minstens drie keer alcohol hebben gedronken, anderhalf tot twee keer zo veel kans om op hun 18e zwanger te zijn geweest of vader of moeder te zijn van één of meer kinderen (Ellickson et al, 2003).

Verkrachting

Uit Nederlands onderzoek blijkt dat overmatig alcoholgebruik regelmatig leidt tot seksueel geweld: 22% van de meisjes en 19% van de jongens (15-25 jaar) bleek ongewenste seksuele ervaringen te hebben, waarbij sprake was van overmatig alcoholgebruik (Kuyper, L. et al, 2010)
Uit buitenlands onderzoek is gebleken dat de meeste slachtoffers van verkrachting wat oudere meisjes en jonge vrouwen zijn. Zowel alcoholgebruik van de dader, van het slachtoffer als van beiden vergroot de kans op verkrachting door een mannelijke dader (Abbey et al, 2001; Abbey, 2002; Grunbaum et al, 2002).

Bronnen:

• Abbey, A. et al. (2001). Alcohol and sexual assault. In: Alcohol Research & Health Vol. 25, Nr. 1, pp. 43-51.
  
• Abbey, A. (2002). Alcohol-related sexual assault: A common problem among college students. In: Journal of Studies on Alcohol, Suppl. 14, pp. 118-128.
  
• Cooper et al (1994). Substance use and sexual risk taking among black adolescents and white adolescents. In: Health & Psychology, Vol. 13, Nr. 3, pp. 251-262.
  
• Dalen, W. van et al (red.) (1998). Feiten over alcohol. Woerden: NIGZ.
  
• Ellickson, P.L. et al (2003). Ten-Year Prospective Study of Public Health Problems Associated with Early Drinking. In: Pediatrics. Vol. 111, No. 5, pp. 949-955.
  
• Grunbaum, J.A. et al (2002). Youth risk behavior surveillance: United States, 2001. In: MMWR: Morbidity and Mortality Weekly Report, Nr. 51(SS0 4), pp 1-62.
  
• Kuyper, L. et al. (2010). Grensoverschrijdende seksuele ervaringen en gedragingen onder jongeren De belangrijkste resultaten uit het onderzoek ‘Laat je nu horen!’. Tijdschrift voor Seksuologie Vol. 34, No. 2, pp 90-103.
  
• Laar, M.W. van et al (red.) (2002). Nationale Drugmonitor. Jaarbericht 2002. Utrecht: Bureau NDM.
  
• Lemmers, Lex (2001). Alcohol en de hersenen (concept juni 2001). Woerden: NIGZ.
  
• Poppelier, A. et al (2002). Een inventarisatie van de lichamelijke gevolgen van sociaal geaccepteerd alcoholgebruik en bingedrinken. Rotterdam: IVO.
  
• Sen, G. (2002). Does alcohol increase the risk of sexual intercourse among adolescents? Evidence from the NLSY97. In: Journal of Health Economics Nr. 21, pp. 1085-1093.
  
• Valkenberg, H. (2013). Alcoholvergiftigingen en ongevallen met alcohol bij jongeren van 10 tot en met 24 jaar. Amsterdam: VeiligheidNL/Stichting Consument en Veiligheid.
  
• www.swov.nl