-

Europees beleid

Alcoholconsumptie en alcoholproblemen in Europa

Alcohol is in heel Europa een belangrijk volksgezondheids- en maatschappelijk vraagstuk. Europa is het continent met het hoogste alcoholgebruik ter wereld.

Ongeveer 62% van de volwassenen in Europa drinkt alcohol. Zij consumeerden in de periode 2017 tot 2019 gemiddeld 9,2 liter pure alcohol per jaar. Mannen consumeren meer alcohol dan vrouwen (resp. 14,9 liter pure alcohol tegen 4,0 liter). Zo'n 11% van de Europeanen heeft een alcoholstoornis, 5,9% is alcoholafhankelijk.

Volgens de WHO is alcoholgebruik de oorzaak van jaarlijks zo'n 800.000 sterfgevallen in Europa, wat bijna 9% is van alle sterfgevallen.

Schadelijk en riskant alcoholgebruik is ook (mede)verantwoordelijk voor een aanzienlijk aantal alcoholgerelateerde verkeersgewonden op de Europese wegen en voor andere maatschappelijke gevolgen, zoals geweld, voetbalvandalisme, misdaad, gezinsproblemen en sociale uitsluiting, evenals lage arbeidsproductiviteit. Alcoholgebruik door zwangere vrouwen kan leiden tot het foetaal alcohol syndroom bij de baby.

Op deze themapagina wordt ingegaan op:

- het alcoholbeleid van de Europese Unie
- het Europese alcoholbeleid van de WHO (Wereldgezondheidsorganisatie)
- het beleid in de Europese lidstaten
- leeftijdsgrenzen in landen van de EU
- accijnstarieven in landen van de EU
- maximale bloedalcoholgehaltes in landen van de EU
- Europese projecten

Bron: who.int.

I. Europese Unie

Vóór de EU Alcohol Strategy 2006-2012

In principe is volksgezondheidsbeleid een zaak voor lidstaten en heeft de Europese Unie maar een bescheiden rol. Toch nam de Europese Raad in 2001 een “Raadsaanbeveling over alcohol en jongeren, met name kinderen en adolescenten” aan, inclusief een set conclusies. In 2004 werd deze Raadsaanbeveling geëvalueerd. De uitkomst was dat de tijd rijp was om met een veelomvattende strategie te komen. De Raad vroeg daarop de Commissie om met zo’n document te komen.
Het schrijven van dat strategie-document duurde enkele jaren. Ten eerste omdat er veel verzet was tegen een gemeenschappelijke strategie van het belanghebbend bedrijfsleven. Ten tweede wilde de Commissie eerst enkele veelomvattende voorstudies laten uitvoeren naar aard en omvang van het alcoholgebruik en de alcoholproblematiek in Europa. De bekendste van die studies is het lijvige rapport “Alcohol in Europe, a public health perspective”. Verder gaf de Commissie opdracht tot uitvoering van twee zogenaamde effectrapportages. Eén m.b.t. de gezondheidsaspecten, één m.b.t. de economische aspecten.

De EU Alcohol Strategy 2006-2012

Het heeft uiteindelijk tot oktober 2006 geduurd voordat de Europese Commissie het eens kon worden over de “EU Alcohol Strategy”. De strategie - die gold voor de periode 2006 tot en met 2012 - bevatte zogenaamde soft law, hetgeen inhoudt dat er géén harmonisatie van wetgeving in wordt voorgesteld. Het document onderscheidde slechts prioritaire thema’s die relevant zijn in alle lidstaten en waarbij EU-actie in aanvulling op het nationale beleid van de lidstaten een meerwaarde heeft.

Prioritaire thema’s in deze strategie waren:
1. Beschermen van jongeren, kinderen en ongeboren kinderen;
2. Terugdringen van letsel en sterfgevallen als gevolg van alcoholgerelateerde verkeersongevallen;
3. Preventie van alcoholgerelateerde schade onder volwassenen en beperken van de negatieve effecten op de werkplek;
4. Informeren, opvoeden en bewustmaken van het effect van schadelijk en riskant alcoholgebruik, en van aanvaardbare drinkgewoonten;
5. Ontwikkelen en in stand houden van een gemeenschappelijke basis van wetenschappelijke gegevens op EU-niveau.

In november 2006 onderschreef de Europese Raad de "EU Alcohol Strategy". Maar in de conclusies hierover werd wel benadrukt dat alcoholgerelateerde schade immer coherent aangepakt dient te worden, met aandacht voor onderzoek, consumentenbescherming, vervoer, reclame, marketing, sponsoring, accijnsheffingen en andere vraagstukken m.b.t. de interne markt. Ook andere Europese instellingen, zoals het Europese Parlement, de European Economic and Social Committee en het Committee of the Regions reageerden positief, alhoewel er her en der wel wat kritische geluiden klonken.

Het meest concrete resultaat van de alcoholstrategie was het Alcohol & Health Forum dat in juli 2007 van start ging. Dit Forum is destijds opgezet om het belanghebbend bedrijfsleven en de relevante preventieorganisaties (zoals STAP) kennis en ervaringen te laten uitwisselen en de kans te geven de alcoholstrategie te ondersteunen door met concrete preventie- en voorlichtingsactiviteiten te komen. Het Forum werd in de loop de jaren uitgebreid met een Science Group en twee taskforces. Bovendien was er een jaarlijkse Open Forum Alcohol & Health.

De EU Lidstaten kregen hun eigen platform: de CNAPA: Committee on National Alcohol Policy and Action.

In 2009 heeft de Europese Commissie een stand van zaken rapport gepubliceerd over de implementatie van de "EU Alcohol Strategy 2006-2012".

Naar een nieuwe EU Alcohol Strategy?

Medio 2013 is een formele evaluatie van de "EU Alcohol Strategy 2006-2012" gepubliceerd. Die leidde niet tot een nieuwe strategie, mede omdat er in 2014 nieuwe Europese verkiezingen zouden komen. Maar er was wel behoefte aan enige structuur in de activiteiten van de EU lidstaten. Daarom besloot de Commissie begin 2014 te komen met een concept "Action Plan on Youth Drinking and on Heavy Episodic Drinking (Binge Drinking)" opgesteld voor de periode 2014-2016. In september 2014 heeft de CNAPA met dit actieplan ingestemd.
De zes actieterreinen die in het nieuwe actieplan beschreven worden zijn:
1. Beperken van het binge-drinken;
2. Beperken van de toegankelijkheid en beschikbaarheid van alcohol voor jongeren;
3. Beperken van de blootstelling van jongeren aan alcoholmarketing en alcoholreclame;
4. Beperken van schade als gevolg van alcoholgebruik tijdens de zwangerschap;
5. Zorgen voor een gezonde en veilige omgeving voor jongeren;
6. Steunen van monitoring en onderzoek.

De leden van de CNAPA hebben begin 2015, na de installatie van het team Juncker, een oproep gedaan om op korte termijn een nieuwe alcoholstrategie te formuleren. De CNAPA heeft daartoe een zogenaamde "Scoping Paper" opgesteld. De vertegenwoordigers van de lidstaten zeggen hierin dat met name enige grensoverschrijdende kwesties (prijs- en accijnsbeleid, alcoholreclame- en marketing, etikettering) regulering op EU-niveau behoeven.

Niet alleen de CNAPA, ook het Europese Parlement (EP) heeft de Europese Commissie aangespoord om actie te gaan ondernemen. Op 29 april 2015 nam de EP een resolutie aan waarin de Europese Commissie werd opgeroepen uiterlijk in 2016 met een voorstel te komen waarin op EU-niveau wordt geregeld dat ten minste de voedingswaarde op de etiketten van alle alcoholhoudende dranken komt. Verder wil het EP dat de Commissie onmiddellijk aan de slag gaat met de voorbereiding van een nieuwe Europese alcoholstrategie. De EP vindt ook dat grensoverschrijdende internetverkopen beter gereguleerd moeten worden.

Niet lang ná de aanname van de resolutie door het EP heeft de toenmalige Eurocommissaris Gezondheid en Voedselveiligheid in een speech laten weten dat er - wat hem betreft - GEEN aparte nieuwe alcoholstrategienota zou komen. De Commissie wilde - zo gaf hij toen aan - het Europese alcoholbeleid onderdeel laten zijn van een nota over het beleid gericht op chronische leefstijlziekten.

De Europese gezondheidsorganisaties zagen het onverwachte besluit van de Commissie om niet te komen met een aparte nieuwe alcoholstrategie, ondanks de oproep daartoe van de CNAPA en het Europese Parlement, als een kniebuiging voor de alcoholindustrie. De alcoholproblematiek is in de visie van de 21 organisaties méér dan een chronische ziekte. Alcohol heeft immers ook tal van maatschappelijke gevolgen, zoals rijden onder invloed en (huiselijk) geweld. Daarom zijn ze collectief uit het Alcohol and Health Forum gestapt, een stap die in 2013 al door vier preventieorganisaties was gezet. STAP is lid van Eurocare en heeft het forum dus ook verlaten. STAP zelf had overigens in het verleden al de nodige kritiek geuit op de effectiviteit van de concrete preventie- en voorlichtingsactiviteiten die in het kader van het Alcohol and Health Forum ondernomen werden, met name die van het belanghebbend bedrijfsleven.

De gezamenlijke ministers van gezondheid van de EU-lidstaten hebben 7 december 2015 in een formele EU-raadsvergadering de Europese Commissie ook gevraagd om met een nieuwe EU Alcohol Strategie te komen en wel vóór eind 2016. Deze speciale EU-strategienota zou – aldus destijds die raadsconclusies - gericht moeten zijn op maatregelen die alcoholgerelateerde schade met een grensoverschrijdende dimensie terugdringen. De nieuwe strategienota zou - in de visie van de ministers van gezondheid van de EU - aansluiting moeten zoeken bij de activiteiten die al verricht zijn door de CNAPA en de WHO.

Ook nadien zijn er diverse oproepen gedaan aan de Europese Commissie om met een nieuwe EU Alcohol Strategie te komen. Het mocht allemaal niet baten. Pogingen (met name uit de hoek van het belanghebbend bedrijfsleven) om het Alcohol and Health Forum weer op te starten lukten evenmin. Helaas werden ook de bijeenkomsten van de CNAPA gestopt.

Kortom: Vanaf 2012 is de Europese Commissie telkens gevraagd te komen met een tweede Europese alcoholstrategienota. Dat is niet gebeurd. Integendeel, het Europese alcoholbeleid is onder Juncker langzaam tot stilstand gekomen.

Europe's Beating Cancer Plan

In 2021 heeft de Europese Commissie onder leiding van Von der Leyen het weer opgepakt. Toen is een breed pakket aan alcoholbeleidsmaatregelen voorgesteld in het kader van het Europe's Beating Cancer Plan. Commissaris Stella Kyriakides (Zorg) liet weten een stevig alcoholbeleid een cruciaal onderdeel van het Europese kankerpreventiebeleid te vinden. De Europese Commissie ging zwaar inzetten op het ontmoedigen van drinken.

In het plan staat v.w.b. alcohol, dat de Commissie:
1. de lidstaten en belanghebbenden meer steun zal verlenen om in 2025 een relatieve reductie van minimaal 10% van het schadelijke alcoholgebruik te realiseren;
2. de EU-wetgeving inzake accijnzen zal herzien;
3. de accijnsheffing op grensoverschrijdende alcoholaankopen door particulieren zal herzien;
4. nauwlettend zal toezien op de uitvoering van de bepalingen van de Richtlijn Audiovisuele Mediadiensten, ook op online videoplatforms en zelf- en coreguleringsinitiatieven zal aanmoedigen;
5. zal streven naar vermindering van het bereik van onlinemarketing en reclame voor alcoholhoudende dranken onder jongeren (in samenwerking met de Lidstaten);
6. haar eigen promotiebeleid inzake alcoholhoudende dranken zal herzien;
7. voor eind 2022 verplichte vermelding van de ingrediënten en voedingswaarde op etiketten voor alcoholhoudende dranken zal voorstellen;
8. vóór eind 2023 gezondheidswaarschuwingen op etiketten zal voorstellen;
9. de lidstaten zal ondersteunen bij de uitvoering van bewezen effectieve kortdurende interventies in de eerste lijn, op de werkplek en in het maatschappelijke werk.

De Europese Commissie onder voorzitterschap van Von der Leyen startte daadwerkelijk met de uitwerking van de voorstellen. In juli 2021 werd een inception impact assessment, de voorloper van de daadwerkelijke impact assessment, gehouden.

Het Europarlement liet ondertussen de zogenaamde BECA werkgroep kijken naar de diverse beleidsopties. Dit resulteerde in een advies met de titel "Strengthening Europe in the fight against cancer". Daarin was opgenomen dat het Europarlement in meerderheid van oordeel is dat:
- een verhoging van de accijnzen op alcoholhoudende dranken moet worden overwogen;
- minderjarigen beschermd moeten worden tegen commerciële alcoholcommunicatie en productplaatsing/sponsoring van alcoholmerken, met name in de digitale omgeving;
- alcoholreclame en -sponsoring verboden moet worden bij sportevenementen waarbij voornamelijk minderjarigen aanwezig zijn;
- op de verpakkingen van alcoholhoudende dranken zowel de ingrediënten als de voedingswaarde vermeld moet gaan worden, evenals informatie over matig en verantwoord gebruik, en in aanvulling daarop introductie van digitale informatie.

De gezondheidsorganisaties betreuren het dat in het uiteindelijke rapport van het Europarlement niet is opgenomen het advies om gezondheidswaarschuwingen op verpakkingen van alcoholhoudende dranken te verplichten. Ook zijn zij teleurgesteld over het feit dat er geen verbod op alcoholsportsponsoring is geadviseerd. Beide voorstellen waren wel in de ontwerp-versie van het rapport opgenomen, maar niet in de definitieve versie. Het belanghebbend bedrijfsleven heeft stevig - en dus ook effectief - tegen die twee voorstellen gelobbyd.

De Europese Commissie heeft - mogelijk teleurgesteld - daarna de draad v.w.b. het alcoholbeleid niet opnieuw opgepakt. Volgens het blad Politico heeft Ursula von der Leyen, de voorzitter van de Europese Commissie, eigenhandig een streep gezet door enkele alcoholbeleidsvoorstellen. Dit met het oog op de Europese verkiezingen in het voorjaar van 2024.
Misschien wordt het alcoholdossier in de toekomst wel weer uit de la gehaald.

Etiketteringsregels

Voedselinformatie voor consumenten
Op het etiket van dranken met meer dan 1,2% alcohol moet sinds 1993 het alcoholgehalte vermeld worden. Sinds 25 november 2005 moeten alle levensmiddelen (en dus ook dranken) op het etiket vermelden of er stoffen zijn verwerkt die allergieën kunnen veroorzaken. Deze voorschriften zijn later opgenomen in geharmoniseerde regelgeving van de Europese Unie en wel sinds 13 december 2014 in de Europese Verordening verstrekking van voedselinformatie aan consumenten (1169/2011).. In deze verordening is onder andere vastgelegd welke informatie er op het etiket moet staan met betrekking tot inhoud, houdbaarheid, ingrediëntenlijst, bewaarvoorschriften, land van oorsprong, gebruiksaanwijzing, alcoholgehalte, allergieën en voedingswaarde van het product. Over de vermelding van het alcoholgehalte van wijnen zijn bovendien nog regels opgenomen in Verordening EU 2019/33.
De Nederlandse regelgeving over voedselinformatie, vastgelegd in het Warenwetbesluit Informatie Levensmiddelen, is gebaseerd op Europese deze verordening 1169/2011.

In voornoemde verordening 1169/2011 is een zeer opvallende uitzondering opgenomen: op dranken met meer dan 1,2% alcohol hoeven de ingrediënten en de voedingswaarde niet te worden vermeld. Als de voedingswaarde vrijwillig wordt weergegeven, mag ze beperkt worden tot de vermelding van de calorieën.
Al lang wordt er gesproken over deze niet uit te leggen uitzondering voor alcoholhoudende dranken. Negen EU-landen hebben daarom eigen wetten gemaakt waarin het vermelden van ingrediënten verplicht wordt gesteld (Ierland, Tsjechië, Oostenrijk, Roemenië, Bulgarije, Griekenland, Portugal, Kroatië en Litouwen).

In maart 2017 publiceerde de Europese Commissie een rapport waarin duidelijk werd aangegeven dat er geen objectieve gronden zijn waarom er op alcoholhoudende dranken geen informatie over ingrediënten en voedingswaarde zou moeten staan. De Europese Commissie gaf de alcoholproducenten vervolgens 1 jaar om met een zelfreguleringsvoorstel te komen voor de hele alcoholbranche. Maar de diverse sectoren konden het niet eens worden. Dat resulteerde in enkele voor alle alcoholhoudende dranken geldende regels, maar vooral annexen met implementatie-regels per dranksector: bier, cider, wijn en gedistilleerd.

Die voorstellen vielen bij velen niet in goede aarde, vooral omdat het aan de producenten werd overgelaten de informatie op de fles of online beschikbaar te stellen. Bij een online optie wordt een consument via een web-link of QR code doorgelinkt naar een database. Het wordt ook wel off-label informatie-voorziening genoemd. Off-label informatievoorziening is voornamelijk voor gezondheids- en consumentenorganisaties niet aanvaardbaar. Waarom kan de burger niet op het etiket of de verpakking lezen wat er in de betreffende fles zit? Hebben ze iets te verbergen?

In de vorige paragraaf zagen we al dat in 2021 de Europese Commissie kwam met het Europe's Beating Cancer Plan. Eén van de voorstellen was om vermelding van ingrediënten en voedingswaarde op alcoholhoudende dranken te verplichten. Eurocommissaris Stella Kyriakides (Zorg) liet weten een stevig alcoholbeleid cruciaal te vinden in haar strijd tegen kanker.

Ondertussen gingen de diverse branchesectoren door met hun zelfreguleringsplannen. Ook voor hen was het inmiddels wel duidelijk dat het hun imago niet ten goede kwam als ze zouden blijven weigeren informatie te geven over de ingrediënten in hun dranken. Bovendien gingen er in hoe langer hoe meer landen stemmen op om het dan maar op nationaal niveau te regelen. Zoals we hierboven zagen hebben 9 landen dat al gedaan.

De bierbrouwers hebben daarom toegezegd zich voor wat betreft de vermelding van ingrediënten en voedingswaarde te gaan houden aan de hierboven genoemde algemene verordening 1169/2011. In Nederland stond in 2022 op meer dan 90% van de flesjes en blikjes bier de ingrediënten en de voedingswaarde.

De gedistilleerdsector heeft zichzelf de verplichting opgelegd om eind 2022 op 66% van alle flessen de voedingswaarde op de verpakking te vermelden. Per die datum moest ook voor 66% van de producten informatie over de ingrediënten (inclusief gebruikte grondstoffen) beschikbaar zijn, op de verpakking, dan wel off-label, dus bijvoorbeeld via een QR-code. De branche meldt dat dat gelukt is: in 2022 stond op 88% van alle flessen gedistilleerd de voedingswaarde en was bij 95% van deze dranken de ingrediëntenlijst beschikbaar.

De wijnsector wilde aanvankelijk de vermelding van ingrediënten en voedingswaarde ook regelen middels zelfregulering. Maar de door de EU zwaar gesubsidieerde sector begreep dat dat niet meer zo realistisch was. Daarom pleitten zij ervoor dat in het kader van het politieke akkoord over het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid, waarin onder meer steun voor de wijnsector is geregeld, ook werd vastgelegd dat er voor wat betreft wijn en aromatische wijnen enkele aanvullende verplichte Europese etiketteringsregels zouden gaan gelden. Het gaat om aanvullingen op de eerder vermelde algemene verordening 1169/2011 en de specifieke wijnverordeningen EU 1308/2013, EU 2019/33 en EU 251/2014 (aromatische wijnen). De aanvullende voorschriften liggen vast in wijzigingsverordening EU 2021/2117. Op grond van de nieuwe regels moeten alle wijnen die zijn geproduceerd sinds 8 december 2023 voldoen aan nieuwe etiketteringsvereisten. Dat geldt voor wijnen uit EU-landen en wijnen die worden geïmporteerd van buiten de EU.

De nieuwe regels verplichten plaatsing van een lijst met ingrediënten en de voedingswaarde op de fles òf off-label, middels een machineleesbare web-link of een QR-code. De QR-code moet vergezeld gaan van het woord 'ingredients'. Een uitzondering geldt voor de calorische waarde. Die moet óp de fles. Voor (gedeeltelijk) gedealcoholiseerde wijnen en versterkte wijnen gelden aanvullende regels. De nieuwe EU-regels staan dus off-label informatievoorziening toe, precies wat de wijnbranche zelf al van plan was. In oktober 2024 is door de wijnbranche het gebruik van de QR-code ook opgenomen in de International Standard for the Labelling of Wine, waardoor off-labelling ook internationaal de standaard zal worden.

Zoals reeds in de vorige paragraaf werd vermeld, is Eurocommissaris Kyriakides tijdens tijdens haar regeerperiode niet meer gekomen met uitgewerkte voorstellen rond het vermelden van ingrediënten en voedingswaarde, voor alle alcoholhoudende dranken of alleen voor bier, cider en gedistilleerd.

Gezondheidswaarschuwingen
De algemene verordening 1169/2011 biedt EU-lidstaten de mogelijkheid om aanvullende nationale etiketteringsregels voor alcoholhoudende dranken te stellen, waarbij dan algemene of specifieke waarschuwingslogo's of -teksten verplicht worden gesteld. Uit een WHO-onderzoek is gebleken dat 13 Europese landen zo'n verplichting kennen, waaronder 3 EU-lidstaten: Frankrijk, Duitsland en Litouwen. Zo is het in Frankrijk en Litouwen verplicht om op verpakkingen van alcoholhoudende dranken een waarschuwing op te nemen omtrent alcoholgebruik tijdens de zwangerschap. Duitsland verplicht een gezondheidswaarschuwing voor mixdranken. Ierland wordt het 4de land dat waarschuwingen verplicht stelt. Recent is namelijk aangekondigd dat het in 2026 verplicht wordt om een driedubbele waarschuwing op de flessen te vermelden: voor het risico op kanker en op leveraandoeningen en omtrent alcohol en zwangerschap. Ook moet er op het etiket een verwijzing worden geplaatst naar een informatieve website en de voedingswaarde worden vermeld. E.e.a. volgens een wettelijk vastgelegd format (zie illustratie).

De Nederlandse regering vond en vindt het niet nodig gezondheidswaarschuwingen te verplichten omdat de Nederlandse alcoholbranche toegezegd heeft zich er voor in te spannen dat er op verpakkingen het 'alcohol en zwangerschapslogo' wordt geplaatst.

In het Europe's Beating Cancer Plan was, zoals we in de vorige paragraaf zagen, opgenomen dat de Europese Commissie wilde komen met een voorstel om gezondheidswaarschuwingen op alcoholhoudende dranken te verplichten. Dat plan is inmiddels gesneuveld. Eerst heeft het Europarlement het voorstel danig afgezwakt. Begin 2024 heeft Commissie-voorzitter Ursula von der Leyen het voornemen feitelijk helemaal de nek omgedraaid.

EU Alcohol Strategy (nederlandstalig) (211 kB)

Assessment EU Alcohol Strategy (2,31 MB)

Civil Society Organizations to leave Alcohol & Health Forum (482 kB)

Kritiek STAP op Alcohol & Health Forum (20,3 kB)

Actieplan alcoholgebruik jongeren en binge-drinken (230 kB)

Scoping paper CNAPA (393 kB)

Europese Parlement Resolutie Alcoholstrategie (113 kB)

Raadsconclusies Strategie van de EU ter beperking van aan alcohol gerelateerde schade (234 kB)

The need for and way towards an EU-strategy on alcohol-related issues (353 kB)

Council Conclusions on Cross-border aspects in alcohol policy (370 kB)

Europe's Beating Cancer Plan (756 kB)

Strengthening Europe in the fight against cancer (295 kB)

Verordening EU 1169/2011 Verstrekking Voedselinformatie aan Consumenten (673 kB)

Warenwetbesluit Informatie Levensmiddelen (113 kB)

Mandatory labelling of the list of ingredients and nutrition etc. (327 kB)

Verordening EU 2019/787 Gedistilleerde Dranken (800 kB)

Richtsnoer voor de uitvoering van etiketteringsbepalingen (2,61 MB)

Verordening EU 251/2014 Gearomatiseerde Wijnbouwproducten geconsolideerde versie (320 kB)

Verordening EU 1308/2013 Gemeenschappelijke Marktordening geconsolideerde versie (2,05 MB)

Gedelegeerde verordening EU 2019/33 voor de wijnsector (922 kB)

Regeling wijn en olijfolie vanaf 26-08-2022 (117 kB)

Wijzigingsverordening EU 2021/2117 (1,22 MB)

WHO - Alcohol labelling (2,38 MB)

WHO - Alcohol labelling practice (1,18 MB)

Health warning labels on alcoholic beverages in the WHO European Region in 2024 (1,64 MB)

-
-

II. WHO (Wereldgezondheidsorganisatie)

Binnen de WHO (Wereldgezondheidsorganisatie) is schadelijk alcoholgebruik al sinds de vroege jaren 90 van de vorige eeuw een belangrijk thema.

De eerste twee Europese actieplannen 1992-2005

Op Europees niveau werd in 1992 een "European Alcohol Action Plan" aangenomen. Dat plan riep op tot intensivering van het alcoholbeleid, zoals strengere wetgeving in de lidstaten en meer internationale samenwerking. Een van de uitvloeisels van dit actieplan was een Europese ministeriële conferentie over alcohol (1995), waar met algemene stemmen een "European Alcohol Charter” werd aangenomen.

In 1999 stemde het Europese Regionale Comité van de WHO in met het “European Alcohol Action Plan 2000-2005". In dit actieplan waren de politieke strategieën van het “European Alcohol Charter” uitgewerkt in concrete activiteiten en doelstellingen. In februari 2001 werd dit tweede actieplan, samen met een "Declaration on Alcohol and Young People” unaniem goedgekeurd tijdens een Tweede Europese ministeriële conferentie.

Het kaderbesluit en het vierde Europese actieplan 2005-2020

Het "European Alcohol Action Plan 2000-2005" werd gevolgd door een "Framework for Alcohol Policy in the WHO European Region”. Dat werd goedgekeurd in Boekarest in 2005. Door een gebrek aan capaciteit op het bureau van WHO Europa in Kopenhagen werd dit kaderbesluit nooit verder uitgewerkt.

In 2011 werd de draad op Europees niveau weer opgepakt. In september 2011 stemde het Europese Regionale Comité in met het “European Action Plan to Reduce the Harmful Use of Alcohol 2012-2020”.
Dit plan bouwt voort op de drie eerdere Europese alcohol actieplannen, maar de hoofddoelstellingen en actiepunten zijn ook in lijn met de “Global Alcohol Strategy” (mei 2010) van de WHO.

De 10 actiepunten zijn:
1. zorg voor leiderschap, bewustwording en betrokkenheid
2. zorg voor goede preventie en gezondheidszorg voor patiënten met alcoholgerelateerde ziekten
3. ondersteun lokale acties en acties op het werk
4. formuleer beleid gericht op het tegengaan van rijden onder invloed
5. beperk de beschikbaarheid van alcohol
6. reguleer de marketing van alcoholhoudende dranken
7. ontwikkel een efficiënt en effectief alcoholaccijnsbeleid
8. verminder de negatieve gevolgen van het drinken van alcohol en van dronkenschap
9. verminder de gevolgen voor de volksgezondheid van zelfgemaakte en illegale alcohol
10. regel controle en toezicht.

Actieplannen van de WHO hebben geen kracht van wet, maar het is gebruikelijk dat de lidstaten deze documenten serieus nemen en na aanname ervan er mee aan de slag gaan.

Periode 2012-2020

In de periode 2012-2017 was WHO Europa nauwelijks actief op het alcoholdossier. Het ontbrak hen opnieuw aan menskracht en middelen. Dat veranderde weer in 2018.

In dat jaar publiceerde WHO Europa een rapport over de stand van zaken m.b.t. alcoholgebruik, alcoholgerelateerde schade en alcoholbeleid in de Europese Unie, plus Noorwegen en Zwitserland. Dit in de vorm van 30 factsheets. De data betreffen over het algemeen 2016.

Daarna heeft WHO Europa de lidstaten regelmatig van informatie voorzien over enkele relevante onderwerpen, zoals:
- etikettering van alcoholhoudende dranken;
- alcoholprijsbeleid;
- alcohol en kanker;
- alcohol en duurzame ontwikkelingsdoelen.

SAFER-actie WHO Europa

Medio april 2021 lanceerde WHO Europa haar nieuwe rapport "Making the WHO European Region SAFER; developments in alcohol control policies, 2010–2019". Het verschijnen van dit nieuwe rapport markeert de start van de SAFER-actie van WHO Europa. Doel daarvan is om de lidstaten van de WHO te ondersteunen bij het implementeren van beleidsmaatregelen op de volgende 5 actiegebieden:

1. het steviger beperken van de beschikbaarheid van alcohol;
2. het bevorderen en handhaven van maatregelen tegen rijden onder invloed;
3. het vergemakkelijken van de toegang tot screening, kortdurende interventies en behandeling;
4. het verbieden of aanzienlijk beperken van de reclame, sponsoring en promotie van alcohol;
5. het verhogen van alcoholprijzen door middel van accijnzen en prijsbeleid.

De samenstelling van het SAFER-rapport werd (groten)deels gefinancierd door extra steun van drie lidstaten: Duitsland, Nederland en Rusland.

WHO actieplan tot 2030

De afgelopen periode is ook op het hoofdkantoor van de WHO in Génève veel aandacht besteed aan het alcoholdossier. Dit in opdracht van de lidstaten die tijdens een bijeenkomst van de Executive Board in februari 2020, de WHO unaniem verzochten meer te doen aan alcoholschade.

Na diverse consultaties is uiteindelijk een actieplan opgesteld met de lange titel: "Action Plan 2022-2030 to effectively implement the Global Strategy to Reduce the Harmful Use of Alcohol as a Public Health Priority".

Dit actieplan is op 27 januari 2022 door de Executive Board van de WHO aanvaard en vervolgens op 27 mei 2022 tijdens de 75ste World Health Assembly unaniem goedgekeurd.

Nieuw Europees alcoholactieplan 2022-2025

Tijdens de 72e zitting van het Regionaal Comité van de WHO Europa is unaniem het nieuwe Europese alcoholactieplan voor de periode 2022-2025 aangenomen. De in het actieplan opgenomen 6 prioritaire acties (de 3 Best Buys en drie aanvullende acties) zullen bijdragen aan de uitvoering van het mondiale WHO alcoholactieplan dat in mei 2022 is aangenomen (zie alinea hiervoor) en aan de duurzame-ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties.

Het European Framework for Action on Alcohol 2022-2025 heeft als doelstelling een reductie van 10% alcohol per hoofd van de bevolking in 2025 (sinds 2010).

European Alcohol Action Plan 2012-2020 (6,17 MB)

WHO Global Alcohol Strategy (1,72 MB)

Alcohol in the European Union 2012 (6,69 MB)

Public health successes and missed opportunities (5,20 MB)

Alcohol consumption, harm and policy response - fact sheets for 30 European countries, 2018 (12,8 MB)

Making the WHO European Region SAFER (9,33 MB)

Global Alcohol Action Plan 2022-2030 (0,95 MB)

European Framework for Action on Alcohol 2022-2025 (224 kB)

Turning down the alcohol flow (677 kB)

Global Status Report on Alcohol and Health and Treatment of Substance Abuse Disorders (6,52 MB)

-

III. Beleid in de lidstaten

In een rapport van de WHO (WHO, 2004) wordt een indeling van Godfrey & Maynard (1995) genoemd die het grote aantal opties voor alcoholbeleid in 3 groepen ingedeeld hebben. De volgende indeling wordt genoemd:
1. Populatie gerichte beleidsmaatregelen (Population-based policies): beleidsmaatregelen gericht op het veranderen van de alcoholconsumptie onder de bevolking. Hier moet men denken aan beleidsmaatregelen als accijns, reclamebeperkingen, het controleren van de beschikbaarheid van alcohol (e.g. minimum leeftijdsgrens) en gezondheidscampagnes. Deze maatregelen beïnvloeden niet alleen probleemdrinkers, maar alle drinkers. Op voorlichting na, is juist voor deze collectieve maatregelen de effectiviteit het duidelijkst aangetoond (WHO, 2004)
2. Probleem gerichte beleidsmaatregelen (Problem-directed policies): beleidsmaatregelen gericht op degenen met specifieke alcohol-gerelateerde problemen zoals rijden onder invloed (bijv. het inzetten van blaastesten) of alcoholgerelateerde overtredingen (minimum alcoholprijs). Omdat deze maatregelen gerichter zijn verlagen zij de kans om niet-probleem drinkers te raken. Het gevaar bestaat dat de focus op een specifiek probleem ervoor zorgt dat andere problemen te weinig aandacht krijgen en verslechteren (Godfrey & Maynard, 1995).
3. Directe interventies (Direct interventions): beleidmaatregelen gericht op individuele drinkers zoals ”brief interventions” en behandelprogramma’s. Vaak zijn directe interventies gericht op zware drinkers. Succesvolle directe interventies hebben belangrijke positieve effecten op de individuele drinker en zijn of haar omgeving, maar er moet een grote groep zware drinkers aanwezig zijn om de effectiviteit van deze maatregelen in de samenleving te kunnen waarnemen.

Waar in het verleden beleidsmaatregelen in en buiten Europa voornamelijk gericht waren op het terugbrengen van de collectieve alcoholconsumptie in de maatschappij, bestaat er een internationale trend waarin collectieve maatregelen steeds vaker plaatsmaken voor meer groeps- en probleemgerichte maatregelen (WHO, 2004). De WHO geeft aan dat in veel landen economische en commerciële belangen en hun invloed op beleid een belangrijke rol spelen. Dit uit zich bijvoorbeeld in de toenemende mate waarin alcoholproducenten zelf groeps- en probleemgerichte interventies opzetten en zich bijvoorbeeld richten op voorlichting aan ouders (EUCAM, 2009).

Er bestaat een grote verscheidenheid aan alcoholbeleid in Europese landen. Alleen al in de maatregelen rond de verkooppunten van alcohol zien we een verscheidenheid van staatmonopolies in Zweden en Noorwegen, een slijterijsysteem in Nederland tot verkoop van alle dranken in de supermarkt in andere Europese landen.

Graag verwijzen we naar de vindplaats op internet van WHO overzichten van het alcoholbeleid in 30 landen: Alcohol consumption, harm and policy response.
Een overzicht van de reclame- en marketingregelgeving in andere Europese landen is op de EUCAM-website te vinden. Op basis hiervan heeft het Trimbos-instituut onderstaand overzicht samengesteld.

Alcoholreclame en restrictieve maatregelen (Trimbos o.b.v. EUCAM) (269 kB)

-

IV. Leeftijdsgrenzen in landen van de EU

Alle landen in de Europese Unie kennen alcoholleeftijdsgrenzen. De meest voorkomende leeftijdsgrens is 18 jaar. Hieronder een overzicht per 1 maart 2024.

Zwak-alcoholhoudende dranken
In 6 EU-landen is de leeftijdsgrens bij winkelverkoop van zwak-alcoholhoudende dranken 16 of 17 jaar. De andere 21 landen hanteren een grens van 18 jaar of ouder. Behalve in Denemarken gelden bij horecaverkoop van zwak-alcoholhoudende dranken dezelfde leeftijdsgrenzen als bij winkelverkoop.

Sterke drank
Kijken we naar sterke drank dan geldt in 2 landen, zowel bij winkelverkoop als bij horecaverkoop, een grens van 16 of 17 jaar. De overige 25 lidstaten kennen voor elke verstrekking van sterke drank een leeftijdsgrens van minimaal 18 jaar.

Grens tussen zwak-alcoholhoudende drank en sterke drank
In diverse landen waarin wat betreft de leeftijdsgrens nog onderscheid wordt gemaakt tussen zwak-alcoholhoudende drank en sterke drank, is discussie gevoerd over de grens tussen beide groepen dranken. Dat heeft in sommige landen geleid tot een aanpassing van die begrippen.
Zo is in Denemarken de grens tussen zwak-alcoholhoudend drank en sterke drank nu 6% alcohol. Dat was 16,5%. In België is besloten dat 16- en 17-jarigen alleen nog maar bier en wijn kunnen kopen, op voorwaarde dat daaraan geen alcohol of aroma van alcohol is toegevoegd. Voor mixdranken, bieren met bijv. tequila en versterkte wijnen (vermout) gaat dus in België de 18-jaars grens gelden.

Overzicht leeftijdsgrenzen alcoholverkoop in EU-lidstaten - maart 2024 (102 kB)

-

V. Accijnstarieven in landen van de EU

Alle landen in de Europese Unie heffen accijns op gedistilleerde dranken en op bier (overigens ook op tussenproducten). Bijna de helft van de EU-landen heft ook accijns op (mousserende) wijn.
Hieronder een overzicht van de tarieven in de EU-lidstaten per 1 januari 2024 per hectoliter bier, wijn en gedistilleerd (consumptiesterkte).

-

VI. Bloedalcoholgehaltes in landen van de EU

Uit onderstaande tabel blijkt dat slechts zeven van de 27 EU-landen een standaard bloedalcoholgehalte van 0,2‰ of lager hebben. 19 lidstaten hebben een limiet van 0,5‰, terwijl Litouwen 0,4‰ heeft. Veel landen hebben ook bovengrenzen voor professionele en/of beginnende bestuurders vastgesteld. Het meest recent Malta en Letland, die voor beginnende bestuurders de grens op 0,2‰ hebben gezet.

-

VII. Europese projecten

Het Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid STAP is betrokken geweest of is nog betrokken bij vrijwel alle hierna volgende Europese projecten:

AlHaMBRA Project: Alcohol Harm Measuring and Building Capacity for Policy Response and Action
Eind 2020 is het Europese AlHaMBRA Project gestart, gefinancierd door de Europese Commissie. Het project heeft als doel om de lidstaten van de Europese Unie te kunnen adviseren over het meest effectieve beleid aangaande de volgende thema’s: alcohol en werk, productie en consumptie van illegale alcohol, e-health programma’s, online alcohol marketing, impact van laag-alcoholhoudende dranken en waarschuwingsboodschappen op alcohol-verpakkingen.
Het project wordt gecoördineerd door de Portugese organisatie SICAD. Vanuit Nederland zijn bij het project betrokken: het Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid STAP (in de rol van deelnemer aan EUCAM, het Europese centrum voor het monitoren van alcohol marketing) en de Universiteit van Maastricht. Het betreft een tweejarig project.

ALICE-RAP: Addiction and Lifestyles in Contemporary Europe Reframing Addictions Project (www.alicerap.eu)
Het project ALICE RAP (2012-1 april 2016) werd gesubsidieerd door de Europese Commissie. In het kader van dit breed opgezette project werkte STAP onder meer samen met de Universiteit van Maastricht en de Universiteit van Amsterdam. Onderzocht werd o.a. de effecten van blootstelling aan alcoholreclame op de hersenactiviteit van stevige drinkers en de klinische behandeling van alcoholpatiënten. Er werd onder meer nagegaan of alcoholreclame invloed heeft op de recidive van alcoholverslaving.

AMMIE: Alcohol Marketing Monitoring in Europe
Dit project is gestart in 2008 en afgesloten in 2012. Binnen het AMMIE-project is alcoholreclame en alcoholsponsoring in 5 Europese landen (Denemarken, Duitsland, Italië, Bulgarije, Nederland) gemonitord. Ook is onderzocht hoe jongeren alcoholreclame interpreteren. Reclame die aantrekkelijk leek voor jongeren is zowel beoordeeld door jongeren uit de 5 landen als door de nationale klachtencommissies van de alcoholindustrie. Ook is een onderzoek gedaan naar de sponsoring door de alcoholindustrie van diverse takken van sport. De methodiek die is toegepast is gebaseerd op de jarenlange ervaringen van het Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid STAP met het monitoren van de alcoholmarketing in Nederland. STAP heeft deze vanaf 2002 uitgevoerd in opdracht van het ministerie van VWS. Alhoewel de deelnemende landen allemaal andere regelgeving hebben rond alcoholreclame en -marketing is het toch mogelijk gebleken één monitoring-instrument te ontwikkelen, dat toepasbaar is in alle 5 deelnemende landen. Er zijn diverse rapporten naar aanleiding van dit project uitgebracht. De resultaten zijn samengevat in het rapport Commercial promotion of drinking in Europe.

AMPHORA (www.amphoraproject.net).
Het AMPHORA project (2009-2012) richt zich op onvoldoende onderzochte domeinen op het vlak van alcoholconsumptie en alcoholgerelateerde schade in Europa. De kennis die dit project oplevert zal verspreid worden onder beleidsmakers, opdat effectiever alcoholbeleid kan worden ontwikkeld en ingevoerd. Het project heeft een subsidie ontvangen van de Europese Commissie (financiering in het kader van het Zevende Kaderprogramma). De coördinatie wordt verzorgd door Hospital Clinic de Barcelona (Spanje). STAP voert een deel van het project uit, namelijk de coördinatie van een longitudinaal onderzoek naar de invloed van alcoholreclame op het drinkgedrag van jongeren in 4 landen (Duitsland, Italië, Nederland en Polen).

APN: Alcohol Policy Network (www.alcoholpolicynetwork.eu)
Het APN is een Europees platform waarin kennis, ervaringen en standpunten m.b.t. alcoholbeleid worden gedeeld. Het is opgericht tijdens een bijeenkomst van het Bridging the Gap project in Warschau, Polen, in 2004. Inmiddels is het aantal deelnemers uitgebreid en is het een belangrijk netwerk geworden.

Bridging the Gap
Het Bridging the Gap project was actief in de periode 2004-2006. Het werd mede gefinancierd door de Europese Commissie. Doel van het project was het vormen van een netwerk dat invulling zou geven aan de “Raadsaanbeveling over alcohol en jongeren, met name kinderen en adolescenten”. Er namen 30 Europese landen aan het project deel, alsook het Europese Regionale Bureau van de WHO, het European Youth Forum en de European Public Health Alliance.

Building Capacity Project (www.ias.org.uk) .
Aan het project Building Capacity (2007-2009) hebben 31 landen en 10 Europese organisaties deegenomen. Doel was het bundelen en ontwikkelen van bestaande kennis om de Europese Commissie te ondersteunen bij hun communicatie op het gebied van alcohol. STAP coördineerde een van de workpackages in het Building Capacity Project. Er is een handleiding lokaal alcoholbeleid geschreven, gebaseerd op de theorieën van Harold Holder en Bob Reynolds. Zij ontwikkelden een visie op effectief lokaal alcoholbeleid, waarbij handhaving van wet- en regelgeving voorop staat.

DRAIN: Dutch Romanian Alcohol policy Implementation Network (www.drain-project.eu)
STAP heeft gedurende 2007-2010 een project in Roemenië uitgevoerd in samenwerking met het Center for Health Policies and Services te Boekarest. In het kader van dit project is in Piteşti, een stad van 200.000 inwoners, een model ontwikkeld voor lokaal alcoholbeleid. DRAIN werd gefinancierd door het Ministerie van Buitenlandse Zaken, afdeling Matra. Roemenië heeft geen traditie van alcoholbeleid, terwijl de grote alcoholindustrieën steeds meer grip krijgen op het drinkgedrag van Roemeense jongeren. Naast verbetering van de handhaving van wet- en regelgeving was het in het kader van het project daarom van belang om politici, beleidsmakers en burgers te doordringen van de gevaren die het drinken van alcohol met zich brengt. De ontwikkelde handleiding voor lokaal beleid is verspreid onder Roemeense gemeenten.

ELSA: Enforcement of national Laws and Self-regulation on advertising and marketing of Alcohol (www.stap.nl/elsa) .
In de periode 2005-2007 heeft STAP het ELSA project gecoördineerd. In dit project dat mede gefinancierd werd door de Europese Commissie, namen 24 Europese landen deel. In dit project zijn de regels m.b.t. alcoholmarketing in de deelnemende landen nader bekeken, hetgeen uiteindelijk heeft geresulteerd in de aanbeveling aan de lidstaten om de bestaande regelgeving in die zin te verbeteren dat jongeren beter beschermd worden tegen de invloed van alcoholreclame.

EUCAM: European Centre for Monitoring Alcohol Marketing (www.eucam.info).
De informatie en kennis van het ELSA- en het FASE-project over de impact van alcoholmarketing zijn terug te vinden op de website van het Europese Centrum voor het Monitoren van Alcohol Marketing (EUCAM). STAP is de initiatiefnemer van dit centrum, dat sinds 2007 bestaat. Participanten zijn: AV.OG.TIL (Noorwegen), IOGT-NTO (Zweden), Alcohol & Society (Denemarken), Eurocare Italië en STAP.
EUCAM voert onderzoek uit over het thema alcoholmarketing en informeert het veld over nieuwe ontwikkelingen door middel van een website en een maandelijkse nieuwsbrief.

EUROCARE: The European Alcohol Policy Alliance (www.eurocare.org)
EUROCARE is een netwerk van volksgezondheidsorganisaties. EUROCARE is voorstander van het voorkomen en beperken van alcoholgerelateerde schade in Europa middels de inzet van effectieve en bewezen werkzame alcoholbeleidsmaatregelen. STAP is sinds 2002 lid van EUROCARE.

EVIDENCE INTO ACTION ALCOHOL PROJECT (EVID-ACTION)
Bewustmaking van de risico's van alcohol is een centraal doel van dit WHO-project, dat medegefinancierd wordt door de Europese Unie als onderdeel van het Europe's Beating Cancer Plan. In totaal is €10 miljoen beschikbaar. Het project is gestart in december 2022. Er doen 30 lidstaten mee: de 27 EU-lidstaten + IJsland, Noorwegen en Oekraïne. Het project loopt tot 2026.

Eyes on Ages
Op verzoek van de Europese Commissie coördineerde STAP het onderzoek ‘Eyes on Ages’ naar de leeftijdsgrenzen voor het kopen van alcohol in de lidstaten van de EU. STAP was hiervoor geselecteerd omdat STAP het debat over betere handhaving van de leeftijdsgrenzen had aangeslingerd. STAP voerde destijds veel zogenaamde mystery-shoponderzoeken uit om na te gaan of supermarkten, slijterijen, horeca en sportkantines de leeftijdsgrens naleven.
Op 30 mei 2013 kwamen 85 vertegenwoordigers uit 28 verschillende landen in Amsterdam bijeen om de resultaten van het onderzoek van STAP te bespreken. De presentaties zijn hier te vinden.
Het eindrapport is verschenen in oktober 2013. U vindt het hier.

FASE: Focus on Alcohol Safe Environment (www.faseproject.eu).
Het FASE project (2007-2009) diende o.m. als voortzetting van het ELSA project. In het FASE project heeft STAP op basis van een uitvoerige literatuuranalyse onderzocht aan welke criteria de regelgeving met betrekking tot alcoholreclame moet voldoen om te voorkomen dat alcoholreclame het drinkgedrag van jongeren stimuleert. Uit het onderzoek is gebleken dat de bestaande regelgeving in Noorwegen (daar geldt een totaal reclameverbod) en in Frankrijk (daar geldt een vergaande beperking van alcoholreclame en sponsoring) verreweg het meest beschermend werkt voor jongeren. Het FASE project richtte zich ook op de werkplek en op de drinkomgeving (uitgaansgebieden). Het ging hierbij met name om het verzamelen en uitwisselen van best practices, bijv. over verzuimbeleid en over trainingen van barpersoneel.

FYFA: Focus on Youth, Football & Alcohol (www.fyfaproject.eu).
Het FYFA-project (2017-2020) richtte zich op jongeren, voetbal en alcohol. In het kader van dit project zijn verschillende beleidsdocumenten m.b.t. jongeren, sport, marketing en alcohol - met speciale aandacht voor voetbal - op internationaal, nationaal en lokaal niveau onder de loep genomen.
Aan het project namen Schotland, Roemenië, Polen, Italië, België en Finland deel. Het project werd geleid door Eurocare (European alcohol policy alliance).
Het Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid STAP was als partner bij het project betrokken.

Let it hAPYN! (www.eurocare.org/eu_projects/let_it_hapyn).
Het belangrijkste doel van het project 'Let it hAPYN!' was een beter beeld te krijgen van goede/slechte alcoholinterventies binnen jongerenorganisaties om vervolgens effectieve alcoholinterventies aan jongerenorganisaties aan te bieden. Het aantal betrokken jongerenorganisaties verdrievoudigde gedurende het project. In totaal zijn meer dan één miljoen studenten en jongeren bereikt. Het project, dat liep tot juni 2016, ontving subsidie van de Europese Unie (Gezondheidsprogramma).

RAHRA: Reducing Alcohol Related Harm (www.rahra.eu)
RAHRA, deels gefinancierd uit het Health Programme van de Europese Unie, was een 3 jaar (2014-2016) durende Joint Action gericht op het ondersteunen van de lidstaten om verder te werken aan gemeenschappelijke prioriteiten in lijn met de EU Alcohol Strategie en de mogelijkheden van de lidstaten te versterken om alcoholgerelateerde schade aan te pakken en te verminderen. Het initiatief voor dit project was gekomen vanuit de lidstaten. STAP nam deel aan dit project, evenals twee andere Nederlandse instituten (Trimbos-instituut en RIVM).
Een van de meest concrete resultaten van RARHA is een Europese ‘Toolkit’ met daarin opgenomen 43, uitvoerig beschreven alcohol-interventies, ook aangeduid als good-practices. STAP heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan de samenstelling van deze 'toolkit'.
Zie hierover dit bericht.

Factsheets

Overzicht leeftijdsgrenzen alcoholverkoop in EU-lidstaten - maart 2024
Overzicht leeftijdsgrenzen alcoholverkoop in EU-lidstaten - januari 2018 (december 2017)
Overzicht leeftijdsgrenzen alcohol in EU-lidstaten 1 juli 2015 (juni 2015)
Overzicht leeftijdsgrenzen alcoholverkoop in EU-lidstaten 01-01-2014 (jan. 2014)
Overzicht leeftijdsgrenzen alcoholverkoop in EU-27 01-01-2010 (jan 2010)
Regulering alcoholreclame op televisie in Europa (7 mrt 2007)

-

Recent nieuws over Europees alcoholbeleid

Steun voor wijnindustrie van 37 OIV-lidstaten, óók Nederland (13 oktober 2024)
WHO: in de EU jaarlijks ruim 150.000 nieuwe kankerdiagnoses door alcohol (3 oktober 2024) (PERSBERICHT)
WHO Europa start campagne 'Redefine alcohol' (2 oktober 2024)
Hongaar Várhely nieuwe Eurocommissaris voor gezondheid (17 september 2024)
Nieuw EU-wijnforum gestart (10 september 2024)
Ryanair wil limiet van twee glazen alcohol in luchthavens (29 augustus 2024)
WHO: alcoholbeleid wil in Europa niet vlotten (29 juli 2024)
WHO: meer dan 7.400 doden per dag in Europa door 4 industrieën (12 juni 2024)
Moeten de regels rond alcoholvrij bier duidelijker? (9 mei 2024)
Minister gaat bij Commissie aandringen op alcoholpreventievoorstellen (17 april 2024)
Codex kan standaard alcoholetikettering ontwikkelen (19 maart 2024)
Von der Leyen draait stilletjes veel preventieplannen de nek om (22 februari 2024)
Waar blijven de wetgevingsvoorstellen aangekondigd in het Europese kankerplan? (1 februari 2024)
WHO stoort zich aan passages in NCD-nota Europarlement (8 januari 2024)

Recent nieuws uit onze buurlanden België, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk

Rijden onder invloed leidt in België tot borgsom van €1.260 (5 oktober 2024)
Vanaf vandaag hogere MUP in Schotland (30 september 2024)
Belgische brouwers willen geen aangescherpte reclameslogan (7 september 2024)
Nieuwe Duitse alcoholrichtlijn: "Am besten-null-promille" (14 augustus 2024)
Sluit alcoholindustrie uit van overleg over alcoholbeleid (4 augustus 2024)
Duitsland grootste bierbrouwer EU, Nederland grootste bierexporteur EU (2 augustus 2024)
Nederlandse politie helpt Knokke met bestrijding drankoverlast (23 juli 2024)
Eerste alcoholvrije biergarten in München (18 juli 2024)
Duitse minister Lauterbach wil 'begeleid drinken' verbieden (11 juli 2024)
Evenementenbier bij EK Voetbal in Duitsland (16 juni 2024)
Alcohol kost Engeland £27,4 miljard per jaar (18 mei 2024)
Schotland kiest voor MUP van 65pence (18 april 2024)
Belgische Hoge Gezondheidsraad vindt goedgekeurd wetsontwerp niet ver genoeg gaan (26 maart 2024)
Belgische artsen willen verhoging leeftijdsgrens naar 18 jaar (14 maart 2024)
Lobby Schotse alcoholindustrie: géén gezondheidswaarschuwingen op etiketten! (10 maart 2024)
Belgische alcoholbranche probeert nieuwe educatieve slogan erdoor te drukken (26 februari 2024)
11 EU-lidstaten hebben alcoholaccijnzen verhoogd (10 februari 2024)
Schotse regering wil MUP verhogen (5 februari 2024)
Gezichtsherkenning bij alcoholverkoop in Britse bars en supermarkten (25 januari 2024)
Vlaams expertisecentrum vraagt politiek alcoholleeftijd naar 18 jaar te verhogen (9 januari 2024)